Trung Quốc phát triển công tố viên AI đầu tiên trên thế giới

Công tố viên AI có thể đưa ra cáo buộc với độ chính xác hơn 97% dựa trên những mô tả bằng lời về vụ việc, theo các nhà nghiên cứu.

Trung Quốc đang ứng dụng công nghệ AI vào hệ thống pháp lý. Ảnh: Mark Schiefelbein/AP

Cỗ máy được chế tạo và thử nghiệm bởi Viện Kiểm sát Nhân dân Phố Đông Thượng Hải, viện kiểm soát cấp quận lớn nhất cả nước. Công nghệ này có thể giúp giảm bớt công việc hàng ngày của các công tố viên, cho phép họ tập trung vào những nhiệm vụ khó khăn hơn, theo giáo sư Shi Yong, giám đốc phòng thí nghiệm quản lý tri thức và dữ liệu của Viện hàn lâm Khoa học Trung Quốc, trưởng nhóm nghiên cứu.

"Hệ thống có thể thay thế công tố viên trong quá trình ra quyết định ở mức độ nhất định" Shi và cộng sự cho biết trong nghiên cứu công bố vào tháng 12/2021 trên tạp chí Management Review.

Việc ứng dụng công nghệ AI trong quy trình thực thi pháp luật ngày càng phổ biến trên khắp thế giới. Một số công tố viên ở Đức sử dụng công nghệ AI trong nhận dạng hình ảnh và pháp y kỹ thuật số để tăng tốc độ xử lý vụ án và độ chính xác. Các công tố viên của Trung Quốc bắt đầu sử dụng AI vào năm 2016. Nhiều người trong số họ đang sử dụng công nghệ AI có tên hệ thống 206.

Công cụ này có thể đánh giá tính xác thực của chứng cứ, điều kiện bắt giữ và mức độ nguy hiểm của nghi phạm đối với cộng đồng. Tuy nhiên, tất cả công cụ AI hiện nay đều có vai trò hạn chế do không giam gia vào quá trình quyết định buộc tội hay đề xuất bản án, Shi và đồng nghiệp cho biết. Việc đưa ra các quyết định như vậy sẽ đòi hỏi một cỗ máy có thể xác định và loại trừ bất kỳ nội dung nào của hồ sơ vụ án không liên quan tới tội phạm mà không bỏ qua thông tin quan trọng. Cỗ máy cũng cần phải chuyển đổi ngôn ngữ phức tạp không ngừng thay đổi của con người thành một định dạng toán học hoặc hình học tiêu chuẩn mà máy tính có thể hiểu được.

Các công ty Internet của Trung Quốc đã phát triển các công cụ cực mạnh có thể xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhưng hoạt động này thường cần máy tính lớn mà công tố viên không có quyền truy cập. Công tố viên AI do nhóm của Shi phát triển có thể hoạt động trên máy tính để bàn thông thường. Đối với mỗi nghi phạm, hệ thống sẽ buộc tội dựa trên 1.000 đặc điểm thu được từ văn bản mô tả vụ án do con người tạo ra, phần lớn trong số đó là những dữ liệu rất nhỏ hoặc trừu tượng. Sau đó, hệ thống 206 sẽ đánh giá bằng chứng.

Cỗ máy AI mới được "huấn luyện" để sử dụng trong hơn 17.000 vụ án khác nhau từ năm 2015 đến 2020. Cho đến nay, nó có thể xác định và buộc tội 8 loại tội phạm phổ biến nhất ở Thượng Hải. Đó là gian lận thẻ tín dụng, tổ chức hoạt động cờ bạc, lái xe nguy hiểm, cố ý gây thương tích, cản trở người thi hành công vụ, trộm cắp, lừa đảo, gây gổ và gây rối. Nhóm nghiên cứu cho biết công tố viên AI sẽ sớm trở nên hiệu quả hơn với các bản nâng cấp. Nó cũng sẽ có thể nhận biết những tội phạm ít phổ biến hơn và đưa ra nhiều cáo buộc với một kẻ tình nghi hơn.

Tuy nhiên, một công tố viên giấu tên ở thành phố Quảng Châu, miền nam Trung Quốc, bày tỏ lo ngại về việc sử dụng AI trong truy tố tội phạm. "Độ chính xác 97% có thể cao theo quan điểm công nghệ, nhưng luôn có khả năng xảy ra sai sót. Ai sẽ là người chịu trách nhiệm khi có sai sót xảy ra? Công tố viên, máy móc hay người lập trình thuật toán?", ông nói.

Bên cạnh đó, việc AI trực tiếp tham gia vào quá trình truy tố cũng có thể ảnh hưởng đến quyền điều hành của công tố viên. Hầu hết công tố viên không muốn các nhà khoa học máy tính "can thiệp" vào phán quyết pháp lý. Một vấn đề khác là công tố viên AI có thể buộc tội chỉ dựa trên kinh nghiệm trước đây của nó. Cỗ máy không thể lường trước được phản ứng của dư luận đối với một vụ việc trong môi trường xã hội đang thay đổi. AI có thể phát hiện sai sót, nhưng không thể thay thế con người trong việc ra quyết định.